Dr. Jekyll ve Bay Hyde’ın Tuhaf Hikayesi

Her insan iyi ve kötüyü içinde barındırır ve bununla birlikte insanın içinde bulunduğu
konumun gerektirdiği roller, bir insan olarak yapması gerekenler kısacası kurumsal normların
şekillendirmesiyle meydana gelen davranış kalıpları vardır. Ve bu kalıplar uyulması
gerekenlerdir yani ortak doğrunun belirtecidir. Toplum içinde bir birey kendisini “ait”
hissetmek istediği her durum için zorunlu olarak bu kalıpların içerisine yerleştirmek
durumundadır. İyi ve kötü yanlarından hangisinin sesinin yükseleceğine içinde bulunduğu
bağlamla karar verir. Aslında karar tam olarak kişiye mahsus değildir. Kişi salt özgün bir
biçimde ve özgür şartlarda karar veremez. Bu toplumsal bir karardır. Dr. Jekyll ve Bay
Hyde’ın Tuhaf Hikayesi bu karar verme sürecine değinen güzel bir eser olmuş. Bir kişi, iki
farklı fikre sahip olabilir; iki farklı fikir iki farklı bedende bulunabilir ve bu fikirler birbirine
hiç benzemese dahi düşünen bedenler birbirine benzeyebilir.

Fikirlerin kendi başına var olduğunu düşünmek biraz zor gelebilir ancak her fikrin bir sahibi
olduğunu düşünmek de pek doğru değildir bence. Çünkü fikirler kişinin yaşamının tüm
aşamaları sonucunda meydana gelebilme yetisine sahiptir. Bir fikri ortaya çıkaran şey aynı
zamanda benliğimizdir de denebilir. Fakat önemli olan ayrım şu: Birbirine zıt iki fikrin aynı
kişi tarafından düşünülüyor olması ya da üretiliyor olması kişinin sabit fikre ulaşamayacağı
bir yaşam sürdüğü anlamına mı gelir? Yoksa faal fikrin, kurumların kapıları baskısı
sonucunda oluştuğuna inanarak gizil kalmış fikirlerin esas fikirler olduğu mu düşünülmelidir?
Aslında her iki durum da ortaya aynı şeyi koymaktadır: Fikirlerin salt sahibine ait olmadığı
ancak davranışlara dökülme vakti geldiğinde, tam olarak bağlamı aynaladığı.  Esas fikir dahi
tam anlamıyla esas değilken diğerlerinin görebileceği davranışları ortaya çıkaran fikirler
“toplumsal ben” i oluşturur. Bu sebeple Dr. Jekyll ve Bay Hyde’ın yaşamları toplumsal beni
anlatmaktadır.

“Henry Jekyll, Edward Hyde’ın yaptıkları karşısında dehşete düşüyordu, onun kanunlara karşı
gelmesi ve bilinçli olarak bunları yapması oldukça şaşırtıcıydı. Ama ne de olsa Hyde bu
yaptıklarında bireysel olarak suçluydu.”

Merve Gedikli

Stevenson, R. L. (Ekim, 2019) Dr. Jekyll ve Bay Hyde’ın Tuhaf Hikayesi. Çev., Pınar
Dinçkurt. İndigo Kitap.