Akademik yazımda intihal, etik kuralların ihlal edilmesi anlamına gelir ve ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu yazıda, akademik dünyada sıkça karşılaşılan 10 intihal türünü örneklerle birlikte ele alacağız.
1. Doğrudan Kopyalama (Verbatim Plagiarism)
Tanım: Bir başkasının eserinden cümleleri veya paragrafları aynen alıp kendi eserinize dahil etmektir.
Örnek:
- Orijinal Metin: “Küresel ısınma, insanlık için en önemli sorunlardan biridir.”
- İntihal: “Küresel ısınma, insanlık için en önemli sorunlardan biridir.” (Kaynak belirtilmeden aynen alınmış)
Kaçınma Yolu: Alıntı yaparken tırnak işaretleri kullanmalı ve kaynak göstermelisiniz.
- Doğru Kullanım: “Küresel ısınma, insanlık için en önemli sorunlardan biridir” (Yılmaz, 2020, s. 23).
2. Kendini İntihal (Self-Plagiarism)
Tanım: Daha önce yayınladığınız çalışmaları yeni bir eser gibi sunmaktır.
Örnek:
- Orijinal Yayın: “Önceki çalışmamızda, bu konuyu detaylı olarak inceledik…”
- İntihal: Aynı cümleyi veya bölümü yeni bir makalede kaynak göstermeden kullanmak.
Kaçınma Yolu: Önceki çalışmanıza atıfta bulunarak kaynak göstermeniz gerekir.
- Doğru Kullanım: “Önceki çalışmamızda, bu konuyu detaylı olarak inceledik” (Doe, 2019).
3. Mozaik İntihali (Mosaic Plagiarism)
Tanım: Farklı kaynaklardan alınan cümleleri küçük değişikliklerle birleştirip yeni bir çalışma gibi sunmaktır.
Örnek:
- Kaynak 1: “Yapay zeka hızla gelişiyor.”
- Kaynak 2: “Makine öğrenimi, yapay zekanın bir alt kümesidir.”
- İntihal: “Yapay zeka hızla ilerliyor ve makine öğrenimi, yapay zekanın bir parçasıdır.”
Kaçınma Yolu: Kaynakların tümünü belirtmelisiniz.
- Doğru Kullanım: “Yapay zeka hızla gelişiyor (Yılmaz, 2020), ve makine öğrenimi, yapay zekanın bir alt kümesidir (Kara, 2018).”
4. Parafraz İntihali (Paraphrasing Plagiarism)
Tanım: Orijinal metnin anlamını koruyarak cümle yapısını değiştirmektir.
Örnek:
- Orijinal Metin: “Kuantum bilgisayarlar, birçok sektörü devrim niteliğinde değiştirebilir.”
- İntihal: “Kuantum bilgisayarlar, çeşitli sektörlerde devrim yaratma potansiyeline sahiptir.”
Kaçınma Yolu: Parafraz yaparken her zaman kaynak göstermelisiniz.
- Doğru Kullanım: “Kuantum bilgisayarlar, birçok sektörü devrim niteliğinde değiştirebilir” (Yılmaz, 2021).
5. Veri İntihali (Data Plagiarism)
Tanım: Başka bir araştırmacının topladığı verileri kaynak göstermeden kullanmaktır.
Örnek:
- Orijinal Veri: “2020 yılında, katılımcıların %45’i pandemi nedeniyle artan stres seviyeleri bildirmiştir.”
- İntihal: “2020 yılında, bireylerin %45’i pandemi nedeniyle daha yüksek stres yaşamıştır.” (Kaynak belirtilmeden veri kullanımı)
Kaçınma Yolu: Verileri kullanırken orijinal kaynağı belirtmelisiniz.
- Doğru Kullanım: “2020 yılında, katılımcıların %45’i pandemi nedeniyle artan stres seviyeleri bildirmiştir” (Smith, 2020).
6. Kaynak Gösterilmeden Fikir Kullanımı (Idea Plagiarism)
Tanım: Başkasının özgün fikirlerini kaynak göstermeden kullanmaktır.
Örnek:
- Orijinal Fikir: “Şehir planlamasında yeşil teknolojilerin uygulanması, kirliliği önemli ölçüde azaltabilir.”
- İntihal: “Şehir planlamasında yeşil teknolojilerin kullanılması, kirliliği büyük ölçüde azaltabilir.” (Kaynak belirtilmeden fikir kullanımı)
Kaçınma Yolu: Her zaman fikir sahibine atıfta bulunmalısınız.
- Doğru Kullanım: “Şehir planlamasında yeşil teknolojilerin uygulanması, kirliliği önemli ölçüde azaltabilir” (Taylor, 2020).
7. İnternet İntihali (Internet Plagiarism)
Tanım: İnternet kaynaklarından kopyalanan içeriklerin kaynak göstermeden kullanılmasıdır.
Örnek:
- İnternet Kaynağı: “Son araştırmalara göre, sosyal medya kullanımı zihinsel sağlığı olumsuz etkileyebilir.”
- İntihal: “Son araştırmalar, sosyal medya kullanımının zihinsel sağlığı olumsuz etkileyebileceğini gösteriyor.” (Kaynak belirtilmeden alıntı)
Kaçınma Yolu: İnternet kaynaklarından yapılan alıntılarda da kaynak göstermelisiniz.
- Doğru Kullanım: “Son araştırmalara göre, sosyal medya kullanımı zihinsel sağlığı olumsuz etkileyebilir” (WebMD, 2021).
8. Kısmi İntihal (Partial Plagiarism)
Tanım: Bir metnin bazı bölümlerinin kopyalanıp diğer kısımlarının orijinal gibi sunulmasıdır.
Örnek:
- Orijinal Metin: “Yenilenebilir enerji kaynakları, rüzgar ve güneş gibi, giderek daha ekonomik hale geliyor.”
- İntihal: “Yenilenebilir enerji kaynakları daha ekonomik hale geliyor. Güneş ve rüzgar enerjisi öncülük ediyor.” (İlk cümle kopyalanmış, ikinci cümle eklenmiş)
Kaçınma Yolu: Kopyalanan bölümlerin kaynaklarını belirtmelisiniz.
- Doğru Kullanım: “Yenilenebilir enerji kaynakları, rüzgar ve güneş gibi, giderek daha ekonomik hale geliyor” (Green, 2019).
9. Alıntının Yetersiz Gösterilmesi (Insufficient Citation)
Tanım: Alıntı yapılan kaynağın yetersiz veya eksik bir şekilde belirtilmesidir.
Örnek:
- Orijinal Metin: “Ekonomik teoriler, piyasa dengesinin arz ve talep dengelendiğinde sağlandığını öne sürer.”
- İntihal: “Ekonomik teoriler, piyasa dengesinin sağlandığını öne sürer.” (Kaynak eksik veya yetersiz)
Kaçınma Yolu: Alıntının tam ve doğru bir şekilde yapılması gerekir.
- Doğru Kullanım: “Ekonomik teoriler, piyasa dengesinin arz ve talep dengelendiğinde sağlandığını öne sürer” (Marshall, 2020).
10. İntihali Gizlemek İçin Çeviri Yapma (Translation Plagiarism)
Tanım: Başka bir dildeki metni çevirip kaynak göstermeden kullanmaktır.
Örnek:
- Orijinal Metin (İngilizce): “The rapid advancement of technology is transforming the education sector.”
- İntihal (Türkçe): “Teknolojinin hızlı ilerlemesi eğitim sektörünü dönüştürüyor.” (Kaynak belirtilmeden çeviri)
Kaçınma Yolu: Çeviri yaparken bile orijinal kaynağı belirtmelisiniz.
- Doğru Kullanım: “Teknolojinin hızlı ilerlemesi eğitim sektörünü dönüştürüyor” (Johnson, 2021, çev. Yazar).
Sonuç
Akademik yazımda intihalden kaçınmak, etik kurallara bağlı kalmanın ve akademik dürüstlüğü korumanın anahtarıdır. Yukarıda belirtilen intihal türlerinden ve örneklerden yola çıkarak, çalışmalarınızı intihalden uzak tutabilir ve doğru kaynak gösterme yöntemleri ile akademik bütünlüğünüzü koruyabilirsiniz. Unutmayın, kaynak göstermek sadece bir zorunluluk değil, aynı zamanda akademik çalışmalarınıza duyulan güveni artırmanın da yoludur.
Kaynaklarınızı doğru şekilde göstermek ve intihalden kaçınmak için bu rehberi takip edebilir ve akademik yazımda etik kurallara uyabilirsiniz.
Bir yanıt yazın